Het is winter, tijd om de houtkachel aan te steken. Heerlijk, die warmte en gezellige sfeer! Helaas zorgen houtkachels ook nog weleens voor overlast. Jammer, want dit is doorgaans vrij eenvoudig te voorkomen. 

Bewustwording en kennis zijn de basis om op een verantwoorde manier hout te stoken

Steeds vaker is de houtkachel in de media, helaas niet altijd positief. Een goed gestookte houtkachel is een geweldige sfeermaker, waar niemand last van heeft. Maar bij verkeerd gebruik van een houtkachel, kan er sprake zijn van overlast. Dat kan stinken en gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Het voorkomen van onnodige overlast vraagt een stukje bewustwording, ook over het eigen stookgedrag. Ik wil daar graag wat meer over uitleggen.

Hout brandt niet

De laatste jaren is de beschikbare kennis van houtstook toegenomen. In een notendop is de kern: hout brandt niet. Houtmoleculen veranderen vanaf ca. 150 graden Celsius in houtgassen die bij een voldoende hoge temperatuur reageren met zuurstof. Deze reactie of oxidatie resulteert in zichtbaar vuur. Nagenoeg volledige verbranding vindt plaats vanaf ca. 700 graden. Wordt deze temperatuur niet bereikt? Dan gaan de houtgassen onverbrand door de schoorsteen naar buiten en dát moeten we dus voorkomen!

Ervaren stokers

Goed om te weten: kennis leidt daadwerkelijk tot beter stookgedrag. Ruim 90% van de meer dan 1500 bezoekers van de stooktrainingen bij HAVÉ gaf achteraf aan het voortaan anders te gaan doen. Uit de interactie tijdens de trainingen bleek ook dat het soms juist mis gaat bij 'ervaren stokers', doorgaans mannen, die zich niet altijd laten corrigeren. Als het echt mis gaat noemen we ze 'onruststokers'. Opmerkingen over hun stookgedrag lijken haast vergelijkbaar met het in twijfel stellen van hun mannelijkheid. Of met het ter discussie stellen van iemands rijvaardigheid of opvoedkundige kwaliteiten. Daar krijg je liever geen commentaar op. Regelmatig merk ik dat iemand die al 30 jaar stookt, het al 30 jaar verkeerd doet. Dat is geen schande, maar het is positief dat er vandaag de dag betere stooktechnieken voorhanden zijn. Daarmee kan ook de ervaren stoker zichzelf en z'n omgeving plezieren.

Klachten, terecht?

Kort en goed: vaak wel. Klagers over houtkachels hebben vaak een punt. Er bestaat onnodige overlast, en we moeten er alles aan doen om dit te voorkomen. Gelukkig is er alle reden om aan te nemen dat de (veelal onbewuste) 'onruststoker' zichzelf verbetert. 

Tegelijkertijd hebben we anno 2021 misschien wel een te kort lontje. We klagen sneller en beschikken over social media. We weten wel dat de lucht al jarenlang steeds schoner wordt (bron: RIVM). Tegenwoordig zien we zelfs semiprofessionele klagers c.q. lobbyisten. Soms streeft men zelfs naar een algeheel verbod op houtkachels. Er wordt gepolariseerd en gedaan alsof alle vormen van stoken slecht zijn en men gaat voorbij aan alle verbetermogelijkheden. Gemeenten weten het ook niet meer en adviseren soms om helemaal geen hout meer te stoken. Een landelijk verbod zie ik trouwens niet gebeuren, al zou ik direct instemmen met individuele stookverboden voor hardnekkige onruststokers. Ergens zou het veel logischer zijn wanneer tegenstanders van rookoverlast zich allemaal in zouden gaan zetten voor verbetering van stookgedrag. Hun achterban zou dan vermoedelijk veel beter worden bediend en een gewenst resultaat lijkt dan opeens wel realistisch.

Stook-check

Weet je niet zeker of je verantwoord stookt? Je kunt het eenvoudig checken: want als alles goed gaat, blijft je kachelruit schoon en al snel na de start zie je buiten geen rook meer. Er is steeds meer hulp voorhanden. Op onze website publiceren we bijvoorbeeld met grote regelmaat artikelen over verantwoord stoken. Het kenniscentrum staat vol met artikelen die bijdragen tot meer kennis en plezierig en beter stookgedrag.

Quick wins

Er zijn verschillende quick wins te behalen: 1) stook alleen droog hout, maximaal vuistdik; 2) steek je kachel aan met de Zwitserse stookmethode (Google maar eens als je 'm nog niet kent); 3) vermijd ouderwetse (open)haarden en open buitenvuurtjes, want daarin kun je met de beste wil niet verantwoord stoken; 4) laat de schoorsteen jaarlijks vegen. Uiteindelijk komt het er bij het stoken op neer dat de houtgassen moeten verbranden. Check voor meer uitgebreide informatie over verantwoord stoken het kenniscentrum op www.haveverwarming.nl.

Houtrookfilter

Een nieuwe mogelijkheid is het ABCAT houtrookfilter (After Burning CATalyst). Deze katalysator is ontwikkeld om de geurbelasting van houtrook te verminderen en rekent af met onverbrande deeltjes in de rookgassen. Verschillende rapporten bevestigen de werking. Het werkt optimaal bij een kachel die voldoet aan de Ecodesign richtlijn én waarbij verantwoord wordt gestookt. Indien hieraan wordt voldaan is dat wat uit de kachelpijp komt in mijn ervaring niet meer herleidbaar als houtrook. 

Steunpetitie voor de houtkachel

Naast kritiek is er ook steun voor de houtkachel. Stichting de Groene Stoker deelt de liefde voor het stoken van hout en laat stokers op een verantwoordelijke manier genieten van houtvuur. Concreet spoort De Groene Stoker consumenten aan om verantwoord en schoon te stoken. Er worden stooktips en adviezen gedeeld om onnodige overlast te voorkomen. Op dit moment loopt er een petitie om verantwoord houtstoken een stem te geven die al meer dan 15.000 keer is ondertekend door stookliefhebbers. Meer informatie: www.petitiehoutvuur.nl.

Stooktraining

Bij HAVÉ Verwarming organiseren wij regelmatig stookavonden. Nuttige en gezellige avonden met een hapje en een drankje. Alle stokers zijn van harte welkom, het maakt niet uit waar je kachel vandaan komt.